Projekt LIFE

Projekt LIFE

Projekt LIFE pn. „Adaptacja do zmian klimatu poprzez zrównoważoną gospodarkę wodą w przestrzeni miejskiej Radomia” to jedyny instrument finansowy Unii Europejskiej poświęcony wyłącznie współfinansowaniu projektów z dziedziny ochrony środowiska i klimatu. Jego głównym celem jest wspieranie procesu wdrażania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja unijnej polityki w tym zakresie, a także identyfikacja i promocja nowych rozwiązań dla problemów dotyczących środowiska w tym przyrody. Od zainicjowania LIFE w 1992 r. do tej pory dofinansowanie z Komisji Europejskiej uzyskało blisko 5 400 projektów z całej Europy, w tym blisko 100 projektów z Polski. 

Punktem wyjścia do zajęcia się przedmiotowym zagadnieniem w Radomiu były zidentyfikowane ekstremalne zjawiska pogodowe i ich skutki. W naszym mieście głównym problemem jest znaczne uszczelnienie powierzchni – tzw. betonoza, która szczególnie widoczna i odczuwalna jest w centrum miasta. Wywołuje ona ekstremalne nasilenie spływu powierzchniowego, przemieszczanie się zanieczyszczeń, przeciążenie kanalizacji i rzek, widoczne w czasie opadów, jak również zagrożenie powodziami i podtopieniami. Przy dłuższym braku opadów następuje spadek przeżywalności ekosystemu rzek, a przesuszenie miasta powoduje ograniczenie rozwoju roślinności, wzmocnienie efektu miejskiej wyspy ciepła, generuje niekorzystny mikroklimat zwiększający prawdopodobieństwo wystąpienia alergii i chorób układu oddechowego i pogarszający warunki życia mieszkańców.

Warto zwrócić uwagę na przeprowadzone w 2016 r. badania na grupie 500 pełnoletnich mieszkańców Radomia. Blisko połowa ankietowanych obawia się o stan środowiska naturalnego w mieście. Obawy najczęściej związane są ze złą jakością powietrza oraz skutkami długotrwałych upałów (m.in. susza, niedobory wody), skokami temperatur i tworzeniem się miejskiej wyspy ciepła, czy zanieczyszczeniem rzek i zbiorników wodnych. W ocenie badanych mniejszym zagrożeniem są lokalne podtopienia. Badanie wskazuje, że istotnym problemem – zdaniem mieszkańców – jest zbyt mała ilość infrastruktury zielonej w granicach miasta. Jest to wniosek uprawniony również w świetle opinii, że w Radomiu brakuje miejsc, w których można byłoby się schronić przed skutkami długotrwałych upałów. Badanie to potwierdza, że mieszkańcy bezpośrednio na sobie odczuwają tworzenie się miejskiej wyspy ciepła. Dodatkowo w czasie upałów pogarsza się samopoczucie zdecydowanej większości mieszkańców w wieku powyżej 34 lat. Co więcej, większość osób w wieku 50 i więcej lat w tym czasie obawia się o swoje zdrowie przebywając w mieście. Wyniki badania w tym kontekście potwierdziły po raz kolejny, że dotkliwiej odczuwane są skutki występowania upałów niż zagrożenia związane z intensywnymi opadami.

Często nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele mają do zaoferowania ekosystemy wodne i zieleń miejska. Władze miasta Radomia od dawna widzą potrzebę realizacji działań adaptacyjnych, które oprócz ograniczenia strat mogą również stymulować innowacyjność gospodarki oraz pozytywnie wpływać na stan środowiska i jakość życia mieszkańców. Radom jako jedno z pierwszych miast, podjęło działania mające na celu przeciwdziałania pogłębiającemu się globalnemu kryzysowi klimatycznemu. Projekt LIFERADOMKLIMA-PL zawiera kompleksowe działania w zakresie rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury, dzięki której zostanie stworzona przyjazna i zdrowa przestrzeń do życia i rozwoju dla mieszkańców, oraz złagodzone zostaną negatywne skutki ekstremalnych zjawisk klimatycznych. Głównym celem projektu jest stworzenie w naszym mieście przestrzeni o zwiększonej odporności na zmiany klimatu, cel ten można osiągnąć poprzez budowę zielonej i niebieskiej infrastruktury opartej na podejściu ekosystemowym.  Rozwiązania stanowią zrealizowane w okresie trwania projektu oraz kontynuowane do końca tego roku działania zintegrowanego zarządzania wodami opadowymi, oparte o zagospodarowanie i oczyszczanie opadu w miejscu jego wystąpienia w istniejącej zabudowie. Stosowane w projekcie rozwiązania demonstracyjne łączą rozwiązania techniczne z niebieską i zieloną infrastrukturą, wdrażane zarówno w krajobrazie miejskim, w dolinie i korycie rzecznym jak i małych zbiornikach zaporowych. Celem tych działań jest zwiększenie możliwości przystosowania się systemu przyrodniczego poprzez zwiększenie retencji i oczyszczania wody, ochronę i stwarzanie warunków do funkcjonowania bioróżnorodności i siedlisk gatunków cennych. Ważnym aspektem demonstracyjnym jest wskazanie możliwości przystosowania istniejących projektów do wymogów zielonej i błękitnej infrastruktury i zapewnienia wysokiej jakości przyrodniczej rewitalizowanych obszarów miejskich, w tym poprawy bioróżnorodności.

Przykładem jest zbiornik retencyjny na Potoku Północnym (główny dopływ Mlecznej), który pierwotnie planowany jako obiekt czysto inżynierski, zaadaptowany został tak, aby zawierał, poza funkcjami retencyjnymi, również elementy poprawiające zdolność zbiornika i zastosowanego tu innowacyjnego systemu podczyszczania wody. System do doczyszczania wód opadowych doprowadzonych bezpośrednio do zbiornika został zastosowany w kliku zadaniach projektu: na polderach zalewowych na rzece Cerekwiance, zbiorniku na Potoku Północnym, na stawach kolmatacyjnych przed zbiornikiem Borki i na wylocie rzeki Mlecznej z kanału powyżej zbiornika Borki. Demonstracyjny charakter ma również rehabilitacja rzeki Mlecznej na zasadzie remeandryzacji rzeki z zachowaniem kolejności kanałów i płycizn, różnorodności substratu, siedlisk i zbiorowisk roślinnych – wsparcia dla bioróżnorodności i wysokiego stanu ekologicznego rzeki.

Umieszczanie małej zielonej i błękitnej infrastruktury (clima-pondy, ogrody deszczowe, niecki chłonne, zielone wiaty rowerowe I autobusowe) w większości w centralnych częściach miasta,  będzie działać na rozbudzanie świadomości i odpowiedzialności ekologicznej mieszkańców i innych uczestników projektu oraz wzmocni znaczenie zagadnienia adaptacji do zmian klimatu w edukacji szkolnej (klimatyczna szkoła, klimatyczne przedszkole). Demonstracyjny charakter projektu sprowadza się też do włączenia kwestii adaptacji do zmian klimatu do procesów decyzyjnych, postaw, planów inwestycyjnych i sposobu myślenia wśród różnych interesariuszy (inżynierów, planistów, decydentów, deweloperów, mieszkańców, w tym szczególnie młodego pokolenia, które wydaje się być bardziej niż dorośli świadome negatywnych skutków zmian klimatu)

Projekt realizowany jest na różnych płaszczyznach działań:

– Działania organizacyjne i zarządcze;

– Działania planistyczno – badawcze;

– Działania przygotowujące etap inwestycyjny;

– Działania wdrożeniowe;

– Działania zmierzające do nabycia własności terenów przeznaczonych na działania adaptacyjne;

– Działania monitoringowe;

– Działania informacyjno – promocyjne

Realizacja przedsięwzięcia pozwoliła na osiągnięcie szeregu zamierzonych rezultatów, w tym:

– złagodzenie zagrożeń powodziowych i suszy, wynikających z niestabilnego przepływu rzek wpływających na teren Radomia;

– złagodzenie zjawiska podtopień w objętych projektem terenach miasta ;

– złagodzenie efektów suszy miejskiej;

– poprawę jakości zielonej i niebieskiej infrastruktury.

Rok 2022 jest ostatnim rokiem realizacji programu Life przez Radom. Skutki

wdrażania tego programu zobaczymy w przyszłości i to całkiem niedalekiej.

Poprzednie
Następne