Przez wodę do życia
,,…woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie…”
Już starożytny filozof Tales z Miletu stwierdził, że woda jest początkiem wszechrzeczy. Bez wody nie ma życia; bez niej życie nie ma szans nie tylko się rozwinąć, ale też trwać. W obliczu narastających zmian klimatu a co za tym idzie coraz częstszego występowania niepokojących zjawisk atmosferycznych warto pochylić się nad wodą i poświęcić jej kilka zdań.
To jedyna substancja występująca w trzech stanach skupienia. Woda, jako ciecz i lód, pokrywa 70% powierzchni Ziemi, a jako para wodna jest istotnym składnikiem otaczającej atmosfery. Zamarznięta tworzy pokrywy lodowe na biegunach północnym i południowym. Najwyższe łańcuchy górskie przez cały rok pokryte są śniegiem. Ciężkie chmury złożone z pary wodnej przynoszą opady, a tam, gdzie padają deszcze i płyną rzeki, rozkwita życie roślinne i zwierzęce. Bez wody nie ma życia zarówno na Ziemi, jak i wewnątrz naszego ciała, ponieważ woda jest składnikiem ciała wszystkich żywych organizmów. Ludzie, rośliny i zwierzęta przynajmniej w połowie składają się z wody, a niektóre ze zwierząt i roślin – prawie w całości. Woda jest najbardziej rozpowszechnionym, a zarazem najważniejszym związkiem chemicznym na naszej planecie. Odgrywa ogromną rolę w przyrodzie. Jest niezbędna do procesów życiowych organizmów żywych i roślin m.in. w procesie fotosyntezy, w procesach geochemicznych np. w wietrzeniu skał. Woda, dzięki dużej pojemności cieplnej (magazynowaniu olbrzymiej ilości ciepła), chroni organizmy żywe przed przegrzaniem i przeziębieniem, a także, na skutek niezwykłej rozszerzalności temperaturowej, powierzchniowa warstwa wody zamarzając, nie tonie, lecz pozostaje na powierzchni – dzięki temu zbiorniki wodne nie zamarzają aż do dna, co ma ogromne znaczenie dla organizmów zimujących w wodzie.
Zdolność wody do rozpuszczania różnych cząsteczek nosi nazwę „uniwersalnego rozpuszczalnika” i to owa zdolność sprawia , że woda jest tak nieocenioną siłą podtrzymującą życie. Na poziomie biologicznym rolą wody jest pomaganie komórkom transportować i wykorzystywać substancje takie jak tlen czy składniki odżywcze. Woda jest bezpośrednio zaangażowana w wiele reakcji chemicznych mających na celu zbudowanie i rozbicie wielu ważnych składników w komórce np. fotosynteza , proces zachodzący w roślinach ( tworzy cukry) wymaga wody. Naukowe i techniczne zainteresowanie wodą jest większe niż jakąkolwiek inną substancją. Powodem tego jest jej znaczenie w chemii fizycznej, reakcjach chemicznych, biochemii i biologii, meteorologii (tworzenie się chmur i opady), jak również w naukach o znaczeniu praktycznym takich jak nauka o żywności (wpływ wody na jakość i trwałość żywności), technologie w przemyśle spożywczym (przetwórstwo, suszenie i kondycjonowanie produktów). Naturalne ekosystemy dzięki bogactwu gatunkowemu oraz poprzez procesy w nich zachodzące podtrzymują ludzkie procesy życiowe i dlatego często określa się je mianem “usług ekosystemowych”. Otrzymujemy dzięki nim wiele dóbr – żywność, leki, drewno i wiele innych. Do usług ekosystemowych zalicza się również zapylanie, obieg pierwiastków w przyrodzie, jakość powietrza, regulacja zjawisk klimatycznych czy funkcje estetyczne i edukacyjne przyrody. Bardzo istotnym źródłem tych usług są zasoby wodne – woda powierzchniowa, podziemna i deszczowa. Obieg wody, działanie mokradeł – wielkich filtrów i magazynów wodnych oraz lasów kształtują klimat naszej planety. Jakiekolwiek zmiany i zaburzenia w ich funkcjonowaniu wpływają na nasz dobrostan i warunki życia. Według raportu Stockholm International Water Institute, około ⅔ globalnego zużycia wody pochłania irygacja, czyli nawadnianie upraw, co jest niezbędne do produkcji około 40% światowego pożywienia. Około ⅙ zużycia światowych zasobów wody to produkcja energii. Łącznie około 90% wody na świecie jest zużywane do produkcji i zapewnienia usług. Według raportu UNESCO 78% profesji na świecie jest zależnych od wody. Rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo to trzy największe sektory, w których stanowiska pracy mają związek z zasobami wodnymi. Ubóstwo wodne, a więc deficyt wody, przekłada się także na ubóstwo ekonomiczne – mniejsza liczba miejsc pracy i pogarszające się warunki sanitarne w pracy będą w przyszłości poważnym problemem społecznym.
Może się wydawać, że w Polsce woda nie jest zjawiskiem rzadkim. Wiosenne i jesienne deszcze, roztopy, bogata sieć rzek i regiony pełne jezior mogą budować przekonanie, że zasoby wodne w naszym kraju są naprawdę duże. Tymczasem, jest wręcz odwrotnie. Stres wodny występuje wtedy, gdy WEI (wskaźnik, który mierzy stosunek poboru wody do jej zasobów) przekroczy wartość graniczną: 0,16. Wartości powyższe świadczą o niedoborze wody. W Polsce wskaźnik ten wynosi średnio 0,2. Woda jest czynnikiem kształtującym krajobraz. Topnienie wiecznej zmarzliny, która pokrywa około 20% lądu wywołuje ogromne zmiany. Zaburzane zostają szlaki migracji zwierząt i roślin. Bardzo wyraźną zmianą w krajobrazie są też stale zmniejszające się zbiorniki wodne. Wraz z ubytkiem wody oraz ekosystemów z nią związanych, poszerzają się obszary pustynne. Mówiąc o wodzie, warto pamiętać, że stanowi ona nie tylko ważny zasób dla gatunków lądowych, ale jest również miejscem życia dla wielu stworzeń. Niektóre gatunki roślin i zwierząt są bardzo wrażliwe na zmiany stosunków wodnych, a tym samym w obliczu zmiany klimatu są zagrożone wyginięciem. Wiele gatunków roślin i zwierząt stanowi źródło pokarmu dla człowieka.
Podsumowując, woda jest niezbędna do całego życia. Żadna inna cząsteczka nie dorównuje wodzie, jeśli chodzi o unikalne właściwości podtrzymujące życie. Slogan „ woda źródłem życia” jest zatem ze wszech miar prawdziwy, a właściwe gospodarowanie i ochrona zasobów wody, powinno się stać nadrzędnym celem działalności współczesnego człowieka.
Przygotowano na podstawie :
1. https://www.rp.pl/ekonomia/art9007121-bez-wody-nie-ma-zycia-ile-i-jaka-wode-nalezy-pic-dla-zdrowia
2. https://ecowater.pl/blog/dlaczego-woda-jest-niezbedna-do-zycia
3. B. Łubkowska, Rola wody w życiu człowieka i środowisku
4. https://ekologia.ceo.org.pl/content/woda-źródło-życia-3
Dodaj komentarz